Na nieważność tzw. kredytów frankowych wpływa ustalenie abuzywności poszczególnych postanowień, które odczytywane łącznie powodują stan, w którym umowa nie może nadal wiązać strony w pozostałym zakresie.
Czym są klauzule abuzywne?
Klauzule abuzywne są to postanowienia umowy zawieranej z konsumentem nieuzgodnione indywidualnie, które nie są dla niego wiążące, jeżeli kształtują jego prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy (niedozwolone postanowienia umowne). Nie dotyczy to postanowień określających główne świadczenia stron, w tym cenę lub wynagrodzenie, jeżeli zostały sformułowane w sposób jednoznaczny.
Klauzule abuzywne w umowach frankowych
W umowach frankowych za klauzule abuzywne uznaje się te postanowienia umowy, które pozwalają bankowi swobodnie kształtować kurs waluty obcej. Określenie wysokości należności obciążającej konsumenta z odwołaniem do tabel kursów ustalanych jednostronnie przez bank, bez wskazania obiektywnych kryteriów, jest nietransparentne, pozostawia pole do arbitralnego działania banku i w ten sposób obarcza kredytobiorcę nieprzewidywalnym ryzykiem oraz narusza równorzędność stron. Dlatego postanowienia umowy kredytowej, które odsyłają do tabel banku określających kursy kupna i sprzedaży franka mogą być uznane za abuzywne.
Przykład klauzuli abuzywnej:
„W przypadku kredytu denominowanego w walucie obcej, kwota kredytu w złotych zostanie
określona poprzez przeliczenie na złote kwoty wyrażonej w walucie, w której kredyt jest
denominowany, według kursu kupna tej waluty, zgodnie z Tabelą kursów, obowiązującą w Banku w
dniu uruchomienia środków, w momencie dokonywania przeliczeń kursowych.”.
Skutek usunięcia klauzul abuzywnych z umowy frankowej
Wyeliminowanie mechanizmu waloryzacji po ustaleniu jego abuzywnego charakteru oznacza, że brak jest istotnego elementu umowy, bez którego nie może być ona wykonywana, co musi skutkować jej nieważnością. Usunięcie z umowy klauzul walutowych nie pozwala obliczyć kwoty jaka ma być
wypłacona kredytobiorcy, a w dalszej kolejności, nie ma możliwości określenia wysokości każdej ze spłacanych przez kredytobiorcę rat. Dlatego usunięcie klauzul indeksacyjnych (waloryzacyjnych) czyni zawartą przez strony umowę dotkniętą niedającym się usunąć brakiem, skutkującym jej nieważnością.
Powyższa informacja nie ma charakteru porady prawnej i nie wyczerpuje w całości omawianego zagadnienia. Każdy przypadek ze względu na swoją specyfikę wymaga indywidualnej analizy.
Radca prawny Sławomir Rejek