Świadczenia alimentacyjne między rozwiedzionymi małżonkami stanowią kontynuację powstałego przez zawarcie małżeństwa obowiązku wzajemnej pomocy w zakresie utrzymania i trwają mimo rozwodu, aczkolwiek w postaci zmodyfikowanej. Nałożony na małżonka rozwiedzionego obowiązek alimentacyjny wygasa jednak w razie zawarcia przez uprawnionego do alimentów małżonka nowego małżeństwa. Nadto, gdy zobowiązanym jest małżonek rozwiedziony, który nie został uznany za winnego rozkładu pożycia, obowiązek ten wygasa także z upływem pięciu lat od orzeczenia rozwodu, chyba że ze względu na wyjątkowe okoliczności sąd, na żądanie uprawnionego, przedłuży wymieniony termin pięcioletni.
Skutki braku przedłużenia pięcioletniego terminu
Nieuzyskanie z mocy wyroku sądowego przedłużenia terminu pięcioletniego, o którym mowa wyżej, powoduje wygaśnięcie obowiązku alimentacyjnego rozwiedzionego małżonka. Wygaśnięcie obowiązku alimentacyjnego, o którym mowa wyżej pociąga za sobą wszelkie skutki, jakie prawo wiąże z dobrodziejstwem alimentacji. Nadto dobrowolne uiszczanie sum pieniężnych po upływie ww. terminu, nie może byd traktowane jako dorozumiane oświadczenie woli przedłużenia obowiązku alimentacyjnego poza okres pięcioletni.
Co zrobić, aby przedłużyć pięcioletni termin
Aby przedłużyć pięcioletni termin, o który mowa wyżej, uprawniony powinien wytoczyć powództwo o przedłużenie obowiązku alimentacyjnego małżonka rozwiedzionego. Powództwo, o którym mowa wyżej, może być wytoczone także po upływie pięcioletniego terminu określonego w art. 60 § 3 kro. Przedłużenie obowiązku alimentacyjnego jest możliwe jedynie w razie istnienia „wyjątkowych okoliczności”. Zakresu znaczeniowego tego pojęcia nie można interpretować rozszerzająco. Tym samym nie należy obejmować jego zakresem normalnych okoliczności, które występują w życiu człowieka i są związane z procesem starzenia się i utratą sił w odniesieniu do możliwości zarobkowych. Przedłużenie 5-letniego terminu przewidzianego w art. 60 § 3 kro może nastąpić tylko wtedy, gdy wyjątkowe okoliczności, wymienione w tym przepisie, powstały przed upływem pięciu lat od orzeczenia rozwodu.
Wyjątkowe okoliczności, od których uzależnione jest przedłużenie obowiązku alimentacyjnego
Przy ocenie, czy zachodzą wyjątkowe okoliczności, należy brać pod uwagę sytuację obu rozwiedzionych małżonków, a nie tylko sytuację tego małżonka, który domaga się przedłużenia obowiązku alimentacyjnego ponad termin pięcioletni. Powyższe okoliczności nie są ustawowo zdefiniowane. Judykatura wskazuje na potrzebę wyławiania „wyjątkowych okoliczności” przy uwzględnieniu wszystkich aspektów ustalonych faktów oraz zasad współżycia społecznego. Za istotne uznawane są takie okoliczności, jak długotrwałośd pożycia małżonków, znaczne dysproporcje w ich statusie materialnym po rozwodzie, obiektywne przyczyny uniemożliwiające lub ograniczające zarobkowanie, a także możliwość pomocy ze strony innych członków rodziny.
Powyższa informacja nie ma charakteru porady prawnej i nie wyczerpuje w całości omawianego zagadnienia. Każdy przypadek ze względu na swoją specyfikę wymaga indywidualnej analizy.
Radca prawny Sławomir Rejek